Znaki kamieniarskie.
Znaki kamieniarskie.
Kamieniarze rzymscy i greccy używali dużych znaków kamieniarskich (wysokość do 80 cm), w czasie późniejszym, w okresie romańskim, gotyckim oraz w renesansie, ich rozmiary uległy zmniejszeniu, nawet do 1,5 cm. Jedynie na nielicznych świeckich budowlach romańskich można znaleźć na elementach kamiennych wyraźne znaki. W przypadku budowli sakralnych natomiast, kamieniarze wykonywali znaki bardzo starannie, znacznie lepiej niż w przypadku budowli świeckich. Nawet po nałożeniu tylko na ściany, kamieniarze ryli te znaki w tynkach lub tłoczyli je w nich. Później, w czasie dominacji stylu klasycystycznego, wspaniałe pomniki tej epoki zazwyczaj nie były zaopatrzone w znaki kamieniarskie. Zatem w średniowieczu, w czasach cechowej organizacji życia, znaki kamieniarskie stosowano najczęściej, i to nie tylko przez mistrzów, a również przez czeladników, którzy zgodnie z regułami cechowymi, po zdaniu egzaminów mieli możliwość używania do oznaczania swoich prac znaku nadanego przez cech. Czeladnik nie mógł zmienić znaku, aż do momentu uzyskania tytułu mistrzowskiego. Nadanie znaku odbywało się w czasie specjalnej uroczystości i zgodnie ze ściśle określonymi regułami.
Każdy znak kamieniarski był opracowywany według specjalnego klucza – wzorca. Był on własnością danej szkoły kamieniarskiej. Kamieniarz, który był właścicielem takiego znaku, uprawniony do oznaczania nim swoich prac, musiał umieć swój znak opracować zgodnie z kluczem i w ten sposób uzyskać „czystość”. W celu dokonania tego, kamieniarz musiał znać symbolikę znaków. Taką wiedzą wykazywał się każdy wędrowny czeladnik, starający się o przyjęcie do nowej społeczności. W ten sposób kamieniarz miał szanse udowodnić, iż dobrze poznał swoje rzemiosło i na tej podstawie we właściwy sposób zdobył prawo do własnego znaku kamieniarskiego. W przypadkach gdy czeladnik nie zasłużył na posiadanie własnego znaku, a jednak znak taki wyciosał na kamieniu, podlegał on karze. Karze podlegali także wszyscy, którzy nieuczciwie negocjowali. Rzemieślnik, który kupił sobie znak kamieniarski, nie miał prawa mieć uczniów.
Kamieniarstwo posiadało ścisłe reguły stosowania znaków. Uczeń po wyzwoleniu otrzymywał znak składający się z linii prostych, z których co najmniej jedna przecinała pozostałe pod kątem innym niż prosty. Znak mistrzów składał się z linii prostych i łuków. Najstarszy z mistrzów, będący twórcą pewnego dzieła, mógł mieć w swoim znaku pełny okrąg. Tego typu znaki kamieniarze z reguły ryli w kamieniu, bardzo rzadko stanowiły one wzór wypukły. W czasie średniowiecza znaki składały się z linii prostych i krzywych, w czasach późniejszych tylko mistrzowie mieli prawo do używania w swych znakach linii krzywych. Z okresu gotyku spośród czeskich artystów znani są: mistrz Hanuš czynny ok, 1480 r., Matyáš Rejsek z Prostĕjova (1475-1528), następnie bracia Jan i Petr z Prachatic, mistrz Sanĕk i Vit z Hedvábný. Spośród obcokrajowców pracujących w Czechach można wymienić mistrza Mateusza z Arras i jego brata Wilhelma. Mateusz w 1344 r. rozpoczął budowę kościoła katedralnego pod wezwaniem św. Wita, była ona kontynuowana za panowania cesarza Karola IV. Mateusz posiadał w swoim znaku kamieniarskim trójkąt ze złamanym cyrklem. Na obszarze Czech i Moraw nie tylko kościoły gotyckie świadczą o tym, że kamieniarstwo było na bardzo wysokim poziomie, ale także budowle świeckie, jak np. kamienny most Karola w Pradze.
Ryc. 1. Znak kamieniarski. Kolegiata śś. Piotra i Pawła w Kruszwicy [w]: http://www.national-geographic.pl/uploads/RTEmagicC_e75cb5c958.jpg.jpg
Ryc. 2. Znak kamieniarski. Kościół św. Bartłomieja w Rokitnicy [w]: http://albumromanski.pl/sites/default/files/styles/foto_g__wne_ksi__ka_1200x450/public/rokitnica%201.jpg?itok=8QTvoaR3
Ryc. 3. Znaki kamieniarskie. Kościół św. Prokopa w Třebíč [w]: http://albumromanski.pl/sites/default/files/styles/juicebox_1200px_with_caption/public/IMG_0631_0.jpg?itok=OA7vKl16
Źródło: Jundrowsky, R. 2015. „Kamieniarstwo. Współczesne spojrzenie na tradycję”.
Napisany przez www.nagrobek.org: 2015-06-10
